Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies.
Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.
[ Akceptuję ]
Mapa strony

Aktualności

Dwie kolejne tablice w Dębicy aktualizowane

Dodano 2022-09-28
Dwie kolejne tablice w Dębicy ( przy basenie Mosir i skrzyżowaniu ulic Kościuszki z ul. rzeszowską) otrzymały nowy wygląd i aktualny, szczegółowy plan.
 

Dębica jest miastem o ponad 660 – letniej historii. Najstarszy dokument, który wspomina o istnieniu osady Dembicha pochodzi z 1293 roku. Osada należała do możnego rodu Gryfitów. Z posiadanych dokumentów wynika, że w pierwszej połowie XIV wieku Dębica była już siedzibą dekanatu „leśnego”, złożonego z czternastu parafii położonych w Puszczy Sandomierskiej. Rozwój osady oraz korzystne położenie przy trakcie „ruskim” sprawiły, że właściciele postanowili założyć w tym miejscu miasto. W 1358 r. król Kazimierz Wielki wydał zezwolenie Świętosławowi Gryficie na lokację osady miejskiej na prawie średzkim.





Czternaście lat później, w 1372 roku, Świętosław powierzył urządzenie miasta sołtysowi z Lipin – Mikołajowi, który został pierwszym wójtem Dębicy. Do rozwoju miasta przyczynił się wydany w 1446 roku przywilej na jarmarki i targi. Jednak pod koniec XV wieku miasto padło łupem Tatarów.

 
W początkach XVI wieku Dębica charakteryzowała się słabą zabudową oraz niską liczbą mieszkańców, którzy zajmowali 76 domów. Centrum miasta stanowił rynek wraz z ratuszem położony przy kościele św. Jadwigi. W 1554 roku Dębicę dotknął pożar, podczas którego spłonął m.in. kościół parafialny. Nie wstrzymał on jednak rozwoju miasta, które już w 1578 roku liczyło 700 mieszkańców, w tym ok. 20 rzemieślników. W XVII wieku w Dębicy działały cechy krawców, kuśnierzy i szewców. Zbiorowy cech mieli także kowale, mlecznicy, nożownicy, kołodzieje, stelmachowie i błodniarze.
Budowa kościółka św. Barbary w leżącej poza miastem części Glińskich (1651r.) dała początek Nowej Dębicy. Jednak Potop Szwedzki i pożar w 1660 r. zahamował rozwój miasta i sprawił, że osada wyrosła na dobre dopiero w II połowie XVII w. W latach 1676 – 1690 w Dębicy masowo osiedlali się Żydzi, którzy utworzyli oddzielne gminy w Starej i Nowej Dębicy, a w życiu gospodarczym uzyskiwali coraz większe wpływy kosztem katolików. Na tym tle dochodziło do coraz częstszych konfliktów, łącznie z zamknięciem synagog. Ostatecznie Żydom pozwolono na odbudowę jednej ze świątyń w Nowej Dębicy. Spór toczył się w mieście podupadłym, ponieważ kolejny pożar strawił większość drewnianej zabudowy. Dębica była także wielokrotnie penetrowana przez wojska obce. Istotnym faktem dla rozwoju miasta było przejęcie Dębicy tuż przed rokiem 1768 przez jednego właściciela – Michała Hieronima Radziwiłła. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. Dębica znalazła się pod zaborem austriackim; całkowicie podupadła, a następnie została przez Austriaków pozbawiona praw miejskich.
Ożywienie nastąpiło w drugiej połowie XIX wieku. W 1856 r. wybudowano linię kolejową Kraków – Dębica – Lwów, która przez lata stawiała miasto w szeregu miejsc atrakcyjnych do lokalizacji zakładów przemysłowych. W 1914 roku, tuż przed wybuchem I wojny światowej, odzyskała prawa miejskie.
W latach 1936-1939, w ramach budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego, w Dębicy powstała fabryka opon samochodowych, samochodowych w sąsiednim Pustkowie zakłady tworzyw sztucznych. W 1937 r. miasto zostało siedzibą powiatu w województwie krakowskim. Tuż przed wybuchem II wojny światowej liczba mieszkańców Dębicy przekroczyła 10 tys. osób. Podczas okupacji hitlerowskiej w mieście znajdował się obóz pracy przymusowej i getto. W gruzach legło 40 % Dębicy.
Po wojnie Dębica została odbudowana i znacznie rozbudowana. Do 1975 roku była siedzibą powiatu w województwie rzeszowskim. Po reformie stała się drugim pod względem mieszkańców i potencjału przemysłowego miastem województwa tarnowskiego. Od 1 stycznia 1999 roku Dębica jest siedzibą powiatu w nowo powstałym województwie podkarpackim i nadal należy do czołówki miast na Podkarpaciu pod względem gospodarczym i społecznym.
 

ZABYTKI


Kościół pw. Św. Jadwigi z XV wieku
Na północny-wschód od rynku wznosi się kościół parafialny p.w. św. Jadwigi. Malownicze, górne partie wieży górują ponad niską, głównie jednopiętrową zabudową centrum miasta zachęcając do odwiedzenia świątyni. Kościół został wybudowany w XVI w., odnowiony w latach 1705-1702, przebudowany końcem XIX w i poszerzony w 1962 r. Gotycki, o zatartych częściowo cechach stylowych. Murowany, jednonawowy, z węższym prezbiterium (XV w.) zakończonym trójbocznie, przy którym znajduje się zakrystia ze składzikiem na pięterku. Przy nawie od pn. kaplica, od pd. kruchta, od zach. wieża z przedsionkiem w przyziemiu. W prezbiterium sklepienie kolebkowe z lunetami, w zakrystii i pod wieżą krzyżowe. W pozostałych częściach kościoła stropy płaskie. Wyposażenie wnętrza z XVIII-XIX w. Ściany zewnętrzne oszkarpowane. Dach siodłowy z wieżyczką na sygnaturkę. Świątynia otoczona jest murem, osłonięta drzewami , stojąca przy skrzyżowaniu bocznych ulic stanowi najstarszy i najlepiej utrzymany zabytek w mieście
 

Dwór na przedmieściu Wolica z drugiej połowy XIX wieku

 
Dwór w przeszłości należał m.in. do Raczyńskich, Christianich i Płockich. Wzniesiony z początkiem XIX wieku, pod koniec wieku przebudowany prezentuje lekką, pogodną architekturę w typie podmiejskiej willi. Budowla murowana, składająca się z trzech części: północnej - prostokątnej, piętrowej, z dachami o krzyżujących się kalenicach; środkowej -parterowej, za zadaszoną galerią od frontu, wspartą na żeliwnych kolumienkach, z tarasem od wsch.; południowej - parterowej w formie pawilonu ogrodowego o dużych półkoliście przesklepionych otwartych oknach. Brak tej budowli monumentalności i powagi charakterystycznej dla siedzib szlacheckich, przypomina raczej dom przeznaczony na letnie mieszkanie. Parkowe otoczenie, zredukowane do wąskiego, dookolnego pasa drzew i trawników otaczającego ogrodzenie wyznaczające współczesne, skromne rozmiary dworu. Czasy świetności przypomina piękna aleja dojazdowa wysadzona wiekowymi lipami tworzącymi z drogą zielony, cienisty tunel.
 

Synagoga z drugiej połowy XVIII wieku

 
Dawna synagoga stoi przy głównej przelotowej arterii, po lewej stronie drogi do Krakowa. Wybudowana w XVIII w., spalona w 1939 r. , po wojnie zaadoptowana na dom towarowy. Zniszczona i zaniedbana zachowała świątynny charakter wyróżniający ja spośród otoczenia. Listwowe obramienia ścian i półkoliście zamknięte okna są jedynymi ozdobnymi akcentami starej budowli. Wzniesiona na planie prostokąta, poprzedzona od zachodu węższym przedsionkiem, od południa opięta przybudówkami. Wnętrze pozbawione wszelkich śladów pierwotnego wyposażenia dzielą cztery masywne, wieloboczne filary tworząc dziewięć pól zapełnionych dzisiaj przez stoiska handlowe. Jako obiekt handlowy funkcjonuje od lat 60 ubiegłego wieku. Obecnie jest własnością Gminy Żydowskiej w Krakowie
 

Kaplica grobowa Raczyńskich

 

Na cmentarzu parafialnym, w otoczeniu starych nagrobków, wśród których nie brak oryginalnych i pięknych przykładów kunsztu kamieniarskiego stoi kaplica grobowa Raczyńskich. Neogotycka budowla, wzniesiona około 1880 roku zamyka główną aleję obsadzoną drzewami. Prostokątną budowlę z dwoma transeptowymi ryzalitami po bokach wieńczy wysoka, kamienna ,ażurowa wieżyczka na sygnaturkę nakryta stożkowym hełmem. Zewnętrzne elewacje zdobi szczegółowo opracowana , neogotycka dekoracja, wykonana częściowo w piaskowcu, częściowo w cegle :obramowania naroży ścian, gzymsy, obramienia okien, blendy, ostrołukowe okna z maswerkami , sterczyny nad dachami i trójkątne frontowe ścian szczytowych. Piękno eleganckiej, niewielkiej kaplicy nie ma nic z surowości, ciężaru i powagi budowli grobowych.
 
źródło: http://archiwum.umdebica.pl/strony/historia
cofnij

Talem Technologies